زعفران، این گیاه خوش عطر و طعم که بوی بینظیرش آدم را سرمست میکند، جایگاه خاصی در سفرههای ایرانی دارد. اگر به خانهای وارد شوید و برای میزبان خیلی عزیز باشید، قطعا از شما با چای زعفران یا پلو زعفرانی هنگام خوردن غذا پذیرایی میکند. اما مهمتر از استفاده و نحوه طبخ این گیاه، خرید آن است. خرید زعفران برخلاف چیزی که در ظاهر میبینیم، چندان آسان نیست. اگر میخواهید زعفران اصل بخرید و رنگ و طعم آن برایتان اهمیت دارد، ابتدا باید انواع آن را خوب بشناسید تا در هنگام خرید، بهترینش را انتخاب کنید.
برای اینکه با اصول خرید زعفران، شناختن انواع این گیاه و راهکارهای تشخیص اصل بودن آن، هنگام خرید آشنا شوید، ما را در آتسز همراهی کنید:
زعفران چیست؟
قطعا تعداد زیادی از شما زعفران را دیدهاید و حتی اگر رشتههای آن را از نزدیک ندیده باشید، عطر و طعم آن را در غذا احساس کردهاید. این گیاه پرخاصیت، از جمله گیاهان پرطرفدار در میان ایرانیهاست که جایگاه ویژهای هم در خانههای آنها دارد. زعفران آنقدر ارزشمند است که از آن با عنوان طلای سرخ یاد میکنند. این گیاه در مناطق خشک و کویری رشد میکند و در زبان عربی به آن زرپران میگویند.
خرید زعفران از آن نوع خریدهایی است که باید تمام حواستان را هنگام انتخاب جمع کنید. بخشهای مختلف زعفران و روشهای تشخیص اصل بودن آن را بشناسید. بنابراین خرید و تهیه زعفران، اگر به روشهای انتخاب آن آشنا باشید، بسیار جذاب و لذتبخش خواهد بود.
چطور زعفران بخریم
زمانی که برای خرید زعفران وارد مغازه میشوید، قطعا با این سوال برخورد خواهید که چه نوع زعفرانی میخواهید. زعفران انواع و اقسام متفاوتی دارد که هر نوع آن، رنگدهی، مزه و بوی خاصی هم دارد. زمانی که انواع زعفران را بشناسید، انتخاب و خرید این گیاه هم برای شما آسان میشود. برای آنکه خرید این طلای سرخ برای شما راحتتر شود، ابتدا به معرفی انواع زعفران میپردازیم.
بسته بندی زعفران ؛ اصلیترین بخش فروش و نگهداری طلای سرخ
انواع زعفران
همانطور که اشاره کردیم، زعفرانها از نظر رنگدهی، مزه، بو، ظاهر و محل کشت با هم تفاوت دارد. باید بدانید که بهترین زعفرانهای دنیا در گناباد، قائنات و تربت حیدریه کشت و برداشت میشوند.
زعفران به طور کلی، به ۵ دسته تقسیم میشود:
۱. زعفران نگین
۲. زعفران سرگل
۳. زعفرا پوشال
۴. زعفران دخترپیچ
۵. زعفران سفیدی (ریشه یا خامه)
زعفران نگین
زعفران نگین از جمله گرانترین زعفرانهای دنیاست که هر اندازه قلمهای آن درشت و قیمت آن هم بیشتر است. در این نوع زعفران، کلالهها کاملا از هم جدا هستند و قرمزی آن یکدست و خوشرنگ است. قلمهای زعفران نگین درشت و صاف است و فرخوردگی ندارد. وقتی هنگام خرید زعفران به شما میگویند که زعفران نگینی بخرید، یعنی زعفرانی که موقع پاک کردن، سه کلاله این گیاه از قسمت ریشه که سفید رنگ است و از قسمت بوری نارنجی رنگ، کاملا جدا باشد. هر اندازه که کلالههای سرخ زعفران درشتتر باشد، قدرت رنگدهی بیشتری هم دارند و دانههای آن زیباترند.
نوعی از زعفران هم وجود دارد که به آن زعفران شبه نگین میگویند. این زعفران هم همان زعفران نگین است، اما در پاک کردن آن دقت کمتری صورت گرفته است. به این ترتیب کمی از ریشههای زرد رنگ همراه کلاله قرمز وجود دارد. به همین دلیل هم قیمت کمتری نسبت به زعفران نگین دارد.
خرید زعفران از نوع نگینی را زمانی انجام دهید که مهمانی خاصی دارید و رنگ دهی زعفران برایتان حرف اول را میزند. بسیاری از کسانی که شله زرد درست میکنند، این نوع زعفران را میخرند.
بهترین راه خشک کردن این زعفران، به وسیله دستگاه خشککن خانگی یا صنعتی انجام میگیرند. این مدل خشک کردن باعث میشود که مرغوبیت زعفران با همان کیفیت اصلی حفظ شود و به همین دلیل هم اندکی گران است.
زعفران سرگل
هنگام خرید زعفران ممکن است زعفران سرگل را به شما پیشنهاد کنند. این نوع از زعفران رایجترین و پرمصرفترین نوع زعفران خصوصا برای استفاده خانگی است. رنگدهی زعفران سرگل بسیار عالیست و قیمت مناسبتری هم نسبت به زعفران نگین دارد.
کلالههای سرگل هنگام الک کردن زعفران پوشال و دخترپیچ به دست میآید و کمی حالت نرمی دارد. در سرگل درجه یک، کلاله بدون هیچگونه زردی و کاملا سرخ رنگ است، رنگدهی بسیار زیادی دارد و رشتهها کاملا از هم جدا هستند. قیمت این نوع زعفران با توجه به میزان رنگدهی و همچنین اندازه رشتهها متفاوت است. هر چه میزان نرمه بیشتر و رشتههای زعفران کوتاهتر باشند، قیمت کمتری هم دارد. اگر قصد خرید زعفران برای مصارف خانگی و آشپزی دارید و رنگ بینظیر آن را میخواهید، سرگل را انتخاب کنید.
شربت زعفران ؛ جادویی از سلامت جسم و روح
زعفران پوشال
شاید نام زعفران پوشال کمی برایتان ناآشنا باشد یا کمتر آن را شنیده باشید. زعفران پوشال نیز همان زعفرانی است که همه میشناسند. اما با این تفاوت که رشتههای آن کمی پایینتر از قسمت سرخرنگ جدا شدهاند. به همین خاطر اندکی از زردی ریشه در آن دیده میشود. بسیاری از افراد برای خرید زعفران این نوع را انتخاب میکنند. زیرا متصل بودن کلالهها به خامه و وجود زردی در انتهای هر رشته را نشانه تازگی و اصل بودن آن میدانند و معتقدند تقلب در زعفران پوشال غیرممکن است. اگر برای خرید زعفران به سراغ زعفران پوشال میروید، خیالتان راحت باشد. زیرا نوع پوشال همه خواص این گیاه را دارد و یک رشته کامل از زعفران حساب میشود.
پوشالهای زعفران در سه نوع مختلف دستهبندی میشوند:
ضعیف
در این نوع پوشال، کلالههای این گیاه بسیار نازک و ظریفاند. علت این اتفاق معمولا آب ناکافی و خاک نامناسبی است که زعفران در آن پرورش یافته است. البته گاهی ضعیف بودن پیاز زعفران نیز باعث این اتفاق میشود.
معمولی
زعفران پوشال معمولی، کلالههای درشتتری دارد و بو و مزه آن دلچسبتر است.
قلمدار
زمانی که زعفران پوشال قلمدار را انتخاب میکنید، میبینید که رشتههای زعفدان بسیار قوی و ضخیماند و قسمت زرد رنگ پایین آن بسیار کم است. مهمترین نکته درباره پوشال قلمدار این است که هیچگونه گرده زعفرانی با خود ندارد.
این نوع زعفران قیمت بسیار پایینتری نسبت به زعفران سرگل و نگین دارد. این ویژگی و اطمینان از اصالت آن، باعث شده تا افراد برای خرید زعفران به سراغ این نوع جذاب بروند. پوشال،کاربردهای فراوانی دارد و اغلب در این نوع کارها استفاده میشود:
تولید نباتهای زعفرانی و پولکی، کارگاههای تولید شیرینی، کارخانه بستنی، آشپزی و رستورانها، مصرف خانگی، تولید شربت و … .
زعفران دخترپیچ
زعفران دخترپیچ کاملترین نوع زعفران با خاصیت فراوان است. این نوع زعفران یک رشته کامل از این گیاه را شامل میشود که همه قسمتهای یک رشته مانند کلاله و خامه را در خود دارد. به زبان ساده، این زعفران پس از چیده شدن و جدا کردن از گل، هیچ تغییر خاصی نمیکند.
شاید نامگذاری این نوع زعفران برایتان جالب باشد. از سالهای دور، کار دستهبندی زعفران کامل، به دختران محول شده بود. به همین دلیل این نوع زعفران را دخترپیچ مینامند. این نوع زعفران را با عنوان مادر زعفران هم مینامند. زیرا رشته کاملی از این گیاه را شامل میشود.
زعفران دسته یا دخترپیچ، سه قسمت اصلی دارد:
۱. قسمت سفید رنگ انتهای زعفران که به آن «ریشه زعفران» هم میگویند.
۲. بخش زرد رنگ رشته که میان دو بخش سفید و سرخرنگ کلالهها قرار دارد.
۳. قسمت قرمز رنگ که این بخش به تنهایی همان زعفران سرگل است و بیشتر مردم آن را با عنوان زعفران میشناسند.
زعفرانها هنگام دستهبندی به دو روش چیده میشوند. چینش دو سویه و چینش یک سویه. در چینش تک سویه، کلاله و خامه روی یکدیگر قرار میگیرند و در چینش دو سویه، کلالهها در وسط و خامهها در دو طرف هستند.
دخترپیچ یا زعفران کامل، خواص درمانی بینظیری دارد و بسیاری از مشکلات قلبی، مغزی، پوستی، اختلالات اعصاب، افسردگی، اضطراب، دردهای قاعدگی و … را برطرف میکند. چراکه مجموعه کاملی از رشتههای زعفران را شامل میشود.
زعفران سفیدی (ریشه یا خامه)
خرید زعفران فقط به کلالهها و بخش سرخ رنگ آن محدود نمیشود. بلکه ریشه زعفران نیز به تنهایی میتواند مصرف شود. ریشه زعفران در دو نوع سفید پوشال یا سفید دسته در بازار وجود دارد که میتوانید هر کدام را با توجه به بودجه و نوع مصرفتان انتخاب کنید.
ریشه سفید زعفران، اگرچه رنگدهی چندان قویای ندارد اما طعم و مزه بینظیری به غذاها و خوراکیها میبخشد. همچنین خواص خامه، بسیاری از بیماریهای کبدی، یرقان، بیماری اعصاب و مشکلات قوای جنسی را برطرف میکند. قیمت ریشه زعفران به نسبت کلالهها ارزانتر است و طرفداران زیادی هم دارد.
چطور زعفران اصل را از زعفران تقلبی تشخیص دهیم
موقع خریداری زعفران، همه به دنبال زعفران اصل، خوش عطر و خوشرنگ میگردند و ترجیح میدهند در ازای پولی که میپردازند، زعفران مرغوب دریافت کنند. اما متاسفانه محصولات تقلبی در حوزه خرید و فروش زعفران هم وجود دارد. به همین خاطر، تشخیص زعفران اصل از تقلبی اهمیت بسیاری دارد.
برای آنکه بفهمید کدام زعفران اصل و کدام زعفران تقلبی است، باید آن را از روی شکل ظاهری، رنگ، طعم، چرب بودن زعفران و … تشخیص دهید.
۱. شکل ظاهری
باید بگوییم که مهمترین و اولین ملاک برای اصل بودن نوع زعفران، توجه به شکل ظاهری آن است. کلاله این گیاه به رنگ قرمز تیره است. در قسمت بالایی خود، حالتی شبیه به شیپور دارد و بخش پایینی آن باریک است.
۲. طعم و مزه
حتما هنگام خرید زعفران ذرهای از آن را بچشید. زعفرانی که اصیل باشد، بوی شیرین و طعم تلخ یا بدون مزه دارد. اگر زعفرانی را چشیدید و طعم شیرین احساس کردید، بدانید که به آن عسل یا شکر اضافه شده تا وزن آن بالا برود!
۳. رنگدهی
برای فهمیدن اصل یا تقلبی بودن زعفران، یک رشته از کلاله آن را درون آب سرد بیندازید. میبینید که شروع به رنگ دهی میکند. این رنگ دهی هم در زعفران اصل و هم تقلبی رخ میدهد. اما آنچه که تفاوت این دو را مشخص میکند، این است که پس از خارج کردن کلالهها، رنگ کلاله اصل ثابت می